Жаһандық жылыну барлық континенттерде, соның ішінде Антарктидада мұздықтардың еруіне әкеліп соқтыруда. Бұрын материк толығымен мұзбен жабылған болса, қазір мұздан арылған көлдері мен өзендері бар жерлер бар. Бұл процестер мұхит жағалауында жүреді. Мұны растауға спутниктерден түсірілген суреттер көмектеседі, олардың көмегімен сіз рельефті қарсыз және мұзсыз көре аласыз.
Мұздықтар жаз мезгілінде еріді деп болжауға болады, бірақ мұзсыз аңғарлар әлдеқайда ұзағырақ. Мүмкін, бұл жерде ауа температурасы қалыпты емес. Еріген мұз өзендер мен көлдердің пайда болуына ықпал етеді. Материктегі ең ұзын өзен - Оникс (30 км). Оның жағалаулары жыл бойы дерлік қарсыз болады. Жылдың әр түрлі уақытында мұнда температураның ауытқуы және су деңгейінің төмендеуі байқалады. Абсолютті максимум 1974 жылы +15 градус Цельсийде тіркелді. Өзенде балық жоқ, бірақ балдырлар мен микроорганизмдер бар.
Антарктиданың кейбір бөліктерінде мұз тек температураның жоғарылауына және ғаламдық жылынуға байланысты емес, сонымен қатар әр түрлі жылдамдықта қозғалатын ауа массаларының әсерінен еріген. Көріп отырғаныңыздай, континенттегі өмір біртұтас емес, ал Антарктида мұз бен қар ғана емес, мұнда жылу мен су қоймалары бар.
Оазистердегі көлдер
Жазғы маусымда Антарктидада мұздықтар еріп, су түрлі ойпаттарды толтырады, нәтижесінде көлдер пайда болады. Олардың көпшілігі жағалаудағы аймақтарда тіркелген, бірақ олар сонымен қатар айтарлықтай биіктікте орналасқан, мысалы, Король Мод Ланд тауларында. Құрлықта ауданда үлкен де, кіші де су қоймалары бар. Жалпы, көлдердің көп бөлігі материктің оазистерінде орналасқан.
Мұзды су қоймаларының астында
Антарктидада жер үсті суларынан басқа, су асты су қоймалары кездеседі. Олар көп ұзамай табылды. ХХ ғасырдың ортасында ұшқыштар тереңдігі 30 шақырымға және ұзындығы 12 шақырымға дейінгі ғажайып түзілістерді тапты. Бұл субгляциалды көлдер мен өзендерді Поляр институтының ғалымдары әрі қарай зерттеді. Ол үшін радиолокациялық түсірілім қолданылды. Белгілі бір сигналдар тіркелген жерде мұздың астынан еріген су табылды. Мұз астындағы акваториялардың шамамен ұзындығы 180 шақырымнан асады.
Мұз астындағы су қоймаларын зерттеу барысында олардың әлдеқашан пайда болғандығы анықталды. Антарктиданың мұздықтарының еріген суы біртіндеп субглазиялық ойпаттарға құяды, жоғарыдан оны мұз басқан. Теңіз асты көлдері мен өзендерінің жасы шамамен миллион жыл. Олардың түбінде лайлар бар, суға споралар, флораның әр түрлі тозаңдары, органикалық микроорганизмдер түседі.
Антарктидадағы мұздың еруі шығу мұздықтары аймағында белсенді жүріп жатыр. Олар жылдам қозғалатын мұз ағыны. Еріген су жартылай мұхитқа құяды және жартылай мұздықтардың бетіне қатып қалады. Мұз жамылғысының еру процесі жыл сайын жағалау аймағында 15-тен 20 сантиметрге дейін, ал ортасында - 5 сантиметрге дейін байқалады.
Восток көлі
Материктегі мұздың астында орналасқан ең үлкен су айдындарының бірі - Антарктиданың ғылыми станциясы сияқты Восток көлі. Оның ауданы шамамен 15,5 мың шақырымды құрайды. Акваторияның әртүрлі бөліктеріндегі тереңдік әртүрлі, бірақ максимум 1200 метрді құрайды. Сонымен қатар, су қоймасының аумағында кем дегенде он бір арал бар.
Тірі микроорганизмдерге келетін болсақ, Антарктидада ерекше жағдайлар жасау олардың сыртқы әлемнен оқшаулануына әсер етті. Материктің мұзды бетінде бұрғылау басталған кезде айтарлықтай тереңдікте полярлық тіршілік ету ортасына ғана тән әр түрлі организмдер табылды. Нәтижесінде, 21 ғасырдың басында Антарктидада 140-тан астам субгляциалдық өзендер мен көлдер ашылды.
